‘Waarom moet ik goed uitkijken, papa?’ ‘Waarom smeer je boter op je brood, papa?’ ‘Waarom moet ik naar bed? Ik ben nog niet moe papa’ ‘Waarom zijn er planeten?’ Waarom, waarom, waarom. Met liefde probeer ik de waarom-vragen van mijn vijfjarige zoon te beantwoorden. Ik waardeer zijn nieuwsgierigheid, maar na de vijftigste waarom-vraag is de verleiding groot om heel hard ‘DAAROM!’ te gillen.
‘Waarom is de directie hier niet aanwezig? Wij kunstdocenten weten wel waarom we dit doen’, betoogde een kunstdocent tijdens een training. ‘Waarom dan?’, vroeg ik om een beetje te prikken. De andere aanwezigen deden hun best om niet met hun ogen te draaien of te zuchten. De energie zakte zienderogen weg.
Het is heel aannemelijk dat je na bovenstaande alinea’s bent afgehaakt. Want hoe legitiem die waarom-vraag ook is, het is een vraag die ons brein niet leuk vindt. Het zorgt ervoor dat we het gevoel krijgen ons te moeten verdedigen en dat we een hele goede reden moeten hebben om uit te leggen wat we hebben gedaan. Het is een vraag die heel veel energie kost.
Door te blijven uitleggen waarom cultuuronderwijs belangrijk is, houden we die waarom-vraag in stand. Misschien zijn we zelf wel het probleem. En de oplossing.
Het kwartje viel toen ik een mail kreeg van vormgevers. Ik had ze de opdracht gegeven om voor een project een poster over chaordisch werken vorm te geven. Ze merkten op dat de waarom-vraag er niet bij zat. Er stonden vragen als: ‘Welke noodzaak zie je om dit project op te pakken?’, ‘Wat is er veranderd als het gelukt is?’, ‘Wat zie je in de wereld gebeuren dat ons gezamenlijk werk belangrijk maakt?’. De waarom-vraag werd niet gesteld, maar wel beantwoord.
Onbewust wisten we in het project de waarom-vraag te omzeilen en tegelijkertijd beter te weten (en voelen) waarom we dit project hebben opgepakt. De ‘chaordische stapstenen’ die we gebruiken, hielpen ons om relevante gesprekken te voeren en goed geïnformeerd aan de slag te gaan.
Tip: Wil je meer weten over de chaordische stapstenen? Google dan eens op ‘chaordic stepping stones’, of ‘design for wiser action’ of lees het boek Your Ideal Classroom.
Deze blog verscheen op 23 februari ’23 op de website van Kunstzone